Projecten die Nederland verduurzamen

In het stadscentrum Hoofddorp staat een groot aantal nieuwbouwontwikkelingen gepland. Gemeente Haarlemmermeer heeft zichzelf een aantal kritische vragen gesteld toen zij de inzet van bodemenergie voor de gemeente zag toenemen. Een belangrijke vraag in deze was of de warmtevraag afgedekt kan worden met bodemenergie? En hoe past bodemenergie in de energietransitie puzzel van de Gemeente?

Want hoe groot is dat puzzelstuk? Welk deel van de gebouwde omgeving kan een gemeente met bodemenergie van warmte (en koeling) voorzien? Wat is de bodempotentie? Wat betekent grootschalige inzet van bodemenergie voor de bodem? Welke risico’s kleven eraan de inzet van bodemenergie en hoe brengen we die risico’s in beeld?

Als bodemenergie grootschalig zou kunnen worden ingezet, hoe organiseer je dat dan? Moet dat collectief of is individuele toepassing beter? Wat betekent “balanceren van de bodem” eigenlijk? En hoe doe je dat? Hoe kan je als gemeente regie voeren op de inzet van bodemenergie en welke beleidstools kan je daarbij inzetten? En hoe past dat met de invoering van de omgevingswet?

Dit zijn een aantal vragen die de gemeente Haarlemmermeer zich stelde toen zij de inzet van bodemenergie zag toenemen in het stadscentrum Hoofddorp. De gemeente ziet dat bodemenergie een grotere rol zou kunnen spelen bij de energietransitie en heeft VHGM gevraagd om de risico’s daarvan in kaart te brengen.

Nieuwbouwontwikkelingen stadscentrum Hoofddorp

Voor het stadscentrum Hoofddorp staat een groot aantal nieuwbouwontwikkelingen gepland. Om te garanderen dat alle ontwikkelingen plaats kunnen vinden en gebruik te kunnen maken van bodemenergie, is door de gemeente Haarlemmermeer een uitvraag gedaan om een bodemenergieplan op te stellen.

VHGM heeft deze uitvraag gewonnen en heeft de analyse uitgevoerd en de risico’s in kaart gebracht. Daarnaast zijn de juridische en ruimtelijke belangen, geohydrologische aspecten en de ontwikkelingen in het gebied in kaart gebracht. Op basis van deze gegevens is in overeenstemming met de gemeente Haarlemmermeer, de provincie Noord-Holland en de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied een indeling van het centrum van Hoofdorp met beleidsregels opgesteld.

In theorie zou de bodem ruimschoots kunnen voldoen aan de benodigde capaciteit zoals deze nu bekend is. De ligging in het centrum bestaat uit een gebied met veelal smalle straten, parkeergarages en zeer beperkte ruimte om bodemenergie boringen te kunnen realiseren. Daarnaast is een aantal bodemenergiesystemen reeds vergund/aangelegd in de wijk. Momenteel zijn er 3 type open bodemenergiesystemen aanwezig, namelijk: doublet, “scheef” doublet en een monobron. Daarbij zullen de nieuwe ontwikkelingen zeer weinig ruimte op eigen terrein beschikbaar hebben. Dit zorgt voor een grote druk op de publieke ruimte.

Beperken van lokale risico’s bij de aanleg van de systemen

In combinatie met de lokale risico’s met betrekking tot de ligging in een polder is een sturing gewenst aan de hand van beleidsregels. Voor het stadscentrum van Hoofddorp is collectiviteit de meest efficiënte manier om de inzet van de bodemenergie zo goed mogelijk te benutten. Op deze manier kan het aantal boringen in de openbare ruimte worden geminimaliseerd. Hierbij worden de risico’s bij de aanleg van de systemen beperkt en kan warmte en koude uitgewisseld worden tussen de gebouwen en externe warmtebronnen. Op deze wijze kan effectief gebruik gemaakt worden van de publieke ruimte, de bodem en de energiebronnen. Tevens maakt dit het eerder mogelijk om ook de bestaande bouw in de toekomst aan te sluiten.

Het plan gaat daarbij uit van een tweetal verschillende openbronsystemen. Met de inzet van deze clustergebieden waarbij “monobronnen” worden ingezet in een specifiek deel van het winkelcentrumgebied. Het overige gedeelte wordt bij het station voorzien in doublet bronnen. Deze keuze is mogelijk doordat de ondergrond voldoende doorlatend is om relatief hoge capaciteit monobronnen te plaatsen.

Het geheel kan worden gevat in het afroepen van een interferentiegebied voor het centrum. Op deze wijze kan de inrichting met behulp van aanvullende beleidsregels, met sturing op inzet volgens dit plan georganiseerd worden door gemeente, projectontwikkelaars, woningcorporaties en andere belanghebbenden.

De politiek van de gemeente zal zich de komende tijd hierover buigen en haar keuze daarin maken.

VHGM zal de gemeente ondersteunen in het begeleiden van de processen rondom bodemenergie en indien gevraagd ondersteuning bieden in de vragen die hieruit voortvloeien, zodat de puzzelstukken rondom de energietransitie binnen de gemeente solide in elkaar sluiten.